تَبْریزْ یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر بزرگ‌ترین شهر منطقه? شمال غرب کشور بوده و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می‌شود. تبریز به دلیل جای‌دادن بسیاری از کارخانه‌های مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از 600شرکت قطعه‌ساز در آن، دومین شهر آلوده و نیز دومین شهر صنعتی کشور پس از تهران به ‌شمار می‌رود و به دلیل صنعتی‌بودن، یکی از مهم‌ترین شهرهای مهاجرپذیر ایران محسوب می‌شود. این شهر قطب صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی کشور بوده و با تولید سالانه16هزار دستگاه موتور دیزل، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده? این نوع دستگاه در سطح منطقه خاورمیانه شناخته می‌شود. تبریز با 1378935نفر جمعیت در سال 1385خورشیدی، چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می‌گردد.

اولین چاپخانه، اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد، اولین پستخانه و اولین خط انتقال پست و... در تبریز بوده‌اند و به‌ همین علت، تبریز شهر اولین‌ها نامیده می‌شود. در ذیل توضیحات بیشتری در مورد اولین های تاریخ ایران در تبریز را می خوانید ...

:: چاپ و چاپخانه

در مورد اینکه چه کسی ابتدا چاپخانه را در ایران دایر کرد اختلاف است اما اولین چاپخانه سربی با حروف فارسی و عربی توسط میرزا زین العابدین تبریزی در تبریز دایر شد. اولین کتاب منتشر شده توسط این چاپخانه رساله جهادیه میرزاعیسی خان قائم مقام بود. این چاپخانه در سال 1245تعطیل شد. در آن زمان هنوز واژه چاپ متداول نشده بود و به این دلیل آن را باسمه‌خانه، بصمه‌خانه، مطبعه، دارالطباعه و دارالطبع می‌نامیدند.
بعد از دایر شدن چاپخانه سربی در تبریز، اولین روزنامه شهرستان‌های ایران به نام "روزنامه ملتی" نیز در تبریز منتشر شد که خبری از آن در شماره‌های سال 1275هجری قمری وقایع اتفاقیه دیده می‌شود.
راجع ‌به محل چاپ اولین قرآن در ایران اختلاف نظر وجود دارد. به ‌عقیده برخی از مورخین در اواسط سال‌های 1199هجری شمسی قرآنی توسط میرزاحسین خطاطی شده و توسط میرزا اسدالّله لیتوگرافی (چاپ سنگی) شد، در حالی که کمی قبل از آن میرزا عبدالوهاب به سال 11961195هجری شمسی قرآنی را چاپ کرده بود. گزارش تاریخی دیگر حاکی از آن است که از بین چاپ‌های قرآن که با استفاده از روش لیتوگرافی انجام شده‌اند، اولین در سال 1212هجری شمسی در تبریز انجام شد.

:: کتابخانه

کتابخانه? عمومی تربیت، نخستین کتابخانه? دولتی ایران است که در سال 1300به همت محمدعلی تربیت در شهر تبریز ایجاد شد. این کتابخانه در ابتدا "کتابخانه و قرائتخانه? عمومی معارف" نامیده می‌شد که بعدها به احترام بنیانگذار آن، تربیت نامیده ‌شد. در سال 1335به علت کمبود فضای مطالعه، کتابخانه? ملی تبریز تأسیس شد که نسخه‌های خطی کتابخانه? تربیت پس از انقلاب به آن منتقل شده ‌است. همچنین وقف‌نامه ربع رشیدی که اولین اثر ثبت‌شده? ایران در حافظه? جهانی است، در این کتابخانه نگهداری می‌شود.

:: سینما

اولین سینمای عمومی ایران، به نام سینما سولی (خورشید) در سال 1279در سالن نسبتاً بزرگی در طبقه دوم آموزشگاه کاتولیک فرانسوی در جنب کلیسای کاتولیک‌ها توسط آنان در تبریز تأسیس شد. تاسیس نخستین سالن سینمای عمومی تهران توسط میرزا ابراهیم خان صحاف باشی در سال ???? به چهار سال بعد مربوط است.

:: مدرسه

نخستین مدرسه تحصیلات ابتدایی به شیوه نوین در ایران توسط میرزا حسن رشدیه در ششگلان تبریز بنیاد نهاده شد. میرزا حسن رشدیه در جوانی به بیروت رفت و در آنجا روش آموزش در دبستان‌ها را بررسی کرد پس از آن عازم استانبول شد آنگاه به مصر سفر کرد و پس از بازگشت به تبریز دبستانی به شیوه? آنها تاسیس کرد. مدرسه مموریال نیز از مدارس قدیم شهر تبریز است که توسط آمریکایی‌ها اداره می‌شد.

دیپلم ولیقلی دیلفانیان از مدرسه مموریال تبریز

:: کودکستان و مدرسه کر و لال‌ها

نخستین کودکستان و نخستین مدرسه کر و لال‌های ایران نیز در تبریز بنیاد گذاشته شد. جبار باغچه‌بان ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان "باغچه اطفال" دایر کرد و به این دلیل خود را باغچه‌بان نامید. صمد سرداری‌نیا در کتاب "مشاهیر آذربایجان" در شرح زندگانی جبار باغچه‌بان می‌نویسد:
مدرسه کر و لال‌ها را جبار باغچه‌بان در سال 1303با وجود مخالفت‌های زیاد از جمله رییس فرهنگ وقت دکتر محسنی در تبریز دایر کرد. این کلاس جنب باغچه اطفال باغچه‌بان در کوچه انجمن در ساختمان معروف به عمارت انجمن تأسیس شد.
جبار باغچه‌بان اولین مؤلف و ناشر کتاب کودک در ایران است. او از سال 1307خورشیدی علیرغم دشواری‌های وسیع چاپ و کلیشه، چاپ کتاب‌های ویژه کودکان را با نقاشی‌هایی که خود می‌کشید آغاز کرد. یکی از کتاب‌های وی با عنوان "بابا برفی" توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده و شورای جهانی کتاب کودک آن را به عنوان بهترین کتاب کودک انتخاب کرد.

جبار باغچه بان

:: ادبیات نوین

میرزا عبدالرحیم نجارزاده تبریزی معروف به "طالبوف" بنیانگذار انشای جدید نامیده شده ‌است. وی با کنار گذاشتن نوشتار ثقیل آن زمان، مطالب خود را با زبانی ساده و بی تکلف نشر داد و بدین ترتیب تأثیر زیادی بر متون فارسی گذاشت. وی به همراه میرزا زین‌العابدین مراغه‌ای در نثر و داستان نویسی و میرزا جعفر خامنه‌ای در شعر نخستین کسان بودند که تحول شگرفی را موجب شدند.

میرزا فتحعلی آخوندزاده بنیانگذار نمایشنامه‌نویسی ایران محسوب می‌شود. آخوندزاده نخستین ایرانی‌الاصلی بود که نمایشنامه‌نویسی را آغاز کرد. وی به دلیل اقامت در تفلیس از طریق سنت تئاتری آنجا با جهان تئاتر آشنا شده و آن را بهترین وسیله برای ترویج افکار نو یافته بود. آخوندزاده با شیوه‌ای متاثر از مولیر، پنج نمایشنامه به زبان ترکی نوشت. همچنین وی با نوشتن نخستین رمان ایرانی با عنوان ستارگان فریب خورده - حکایت یوسف شاه سراج در سال 1857میلادی پیشکسوت نویسندگان این رشته ادبی نیز به شمار می‌آید. همچنین میرزا آقا تبریزی اولین نمایش‌نامه‌نویس ایرانی است که نمایش‌نامه‌های فارسی نگاشته‌است.

میرزا فتحعلی آخوند زاده

:: پول کاغذی یا اسکناس

در سال 693هجری قمری در دوره گیخاتوخان مغول اولین پول کاغذی به نام چاو در تبریز چاپ شد. اما مردم آن را نپذیرفتند و پس از مدتی چاپ آن متوقف شد.

:: سکه ماشینی

از سال 1295هجری قمری ضرابخانه ماشینی به طور رسمی در ایران برقرار و تمام ضرابخانه‌های شهرهای معتبر برچیده شد. فکر ایجاد چنین ضرابخانه، سال‌ها قبل از این تاریخ، یعنی به سال 1222هجری قمری در زمان ولیعهدی عباس‌میرزا نایب‌السلطنه در تبریز مورد توجه بوده و اقدام به تهیه مسکوک رسمی یا چرخی گردیده ولی به علت گرانی هزینه در حدود 200قطعه سکه سیمین تهیه و ضرابخانه تعطیل شد.

:: اتاق تجارت

نخستین اتاق بازرگانی ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شده ‌است. تاریخ تأسیس اتاق تجارت در تبریز به سال 1285هجری خورشیدی بر می‌گردد و اولین اتاق تجارت در سطح کشور بوده‌ است. اتاق تجارت تهران بعد از اتاق تجارت تبریز بنیاد یافته ‌است.

:: شهربانی

اولین نظمیه یا شهربانی به مفهوم امروزی توسط انجمن ایالتی آذربایجان در سال 1325هجری قمری در تبریز به وجود آمد. اجلال‌الملک که نماینده انجمن ایالتی آذربایجان بود به سمت نخستین رییس شهربانی انتخاب شد. از جمله کارهای این سازمان انتشار نشریه‌ای بود که به نام "نظمیه تبریز" منتشر شد.

:: شهرداری

شهرداری تبریز نخستین شهرداری - یا به اصطلاح آن روز، بلدیه - ایران بود که در سال 1287بنیاد یافت و قاسم خان والی تحصیل کرده دانشگاه سن سیر (saint cyr) فرانسه به عنوان اولین شهردار تبریز انتخاب شد.

کاخ شهرداری تبریز

:: تلفن

اولین مرکز تلفن ایران در سال 1280به همت قاسم خان والی در تبریز ساخته شد که وی چند سال بعد به عنوان اولین شهردار تبریز انتخاب شد.

:: برق

قاسم خان والی در سال 1281، امتیاز اولین کارخانه برق ایران را برای احداث در تبریز به‌ دست آورد. وی در ابتدا توانست اطراف خیابان مجیدی (مجدالملک) را روشن نماید.

:: بلیط الکترونیکی

نخستین مجری سامانه بلیط الکترونیکی در ورزشگاه های ایران. این سامانه برای اولین بار در ایران در ورزشگاه سهند تبریز اجرا شد.

کارت اعتباری اتوبوس شهری :
اولین شهری در ایران است که اتوبوس‌های شهری آن از کارت‌های هوشمند بدون تماس به جای بلیت‌های کاغذی استفاده می‌کنند.

کارت هوشمند مسابقات فوتبال :
اولین شهری در ایران است که برای تماشای مسابقات فوتبال، به جای بلیط کاغذی، از کارت هوشمند غیر تماسی استفاده می شود.

:: آتش‌نشانی

تبریز نخستین شهر ایران است که دارای آتش‌نشانی است. اولین آتش‌نشانی در تبریز در سال 1221هجری شمسی هنگامی که نیروهای روسی در تبریز مستقر بودند، ساخته شد. این شهر در حال حاضر دارای 15ایستگاه آتش‌نشانی است که بر اساس استاندارد جهانی (یک ایستگاه برای هر 50.000 نفر)، شهر تبریز باید 30ایستگاه داشته باشد.

:: مؤسسه خیریه غیردولتی

اولین و قدیمی‌ترین مؤسسه خیریه غیردولتی در ایران، جمعیت خیریه نوبر تبریز است. این تشکل در سال 1326توسط عده‌ای از خیرین محله نوبر تبریز با هدف مبارزه با فقر و کمک به مستمندان تأسیس شد و در سال 1331رسماً به ثبت رسید.

و اینهم تصاویری از دیدنی های شهر تبریز












بازار تبریز












ساختمان شهرداری تبریز




شاهگلی






گوری گل




ال گلی








مقبره الشعرای تبریز



موزه مشروطه




تندیس ستارخان در موزه مشروطه




مسجد کبود تبریز




ساختمان اصلی قطار شهری تبریز




دورنمای شهر تبریز

نوشته شده در چهارشنبه 89/8/12ساعت 1:3 عصر توسط حمیده بالایی نظرات ( ) |